Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’in evvelki günkü açıklamalarıyla elastik çalışma yine gündeme geldi. Türkiye Patron Sendikaları Konfederasyonu’nun TİSK çalışmasına göre, OECD, Türkiye’de çalışan popülasyonun yüzde 21’i için uzaktan çalışmanın olası olabileceği tespitinde bulunuyor. Bu oranın daha da çoğalması bekleniyor. TİSK Başkanı Özgür Burak Akkol, uzaktan çalışmanın yanı gizeme yarızamanlı çalışma, mikro işler, çağrı üzerine çalışma gibi bir hayli farklı elastiklik modelinin bulunduğunu belirterek, “Bu usullerin hem çalışan hem patron için faal işlemesi, her şeyden evvel ‘teminatlı’ biçimde hayatımızda yer bulması ile olası olacak” dedi.

BÜROYA DÖNMEK İSTEMİYORLAR

TİSK’in COVID-19 sürecindeki büyümeleri de kapsayan “Yeni Nesil Çalışma Modelleri” raporunda tüm elastik çalışma modelleri ve dünyadaki uygulamaları detaylı bir biçimde yer aldı. Rapora göre, salgın ile beraber Avrupa’da her 10 çalışandan 4’ü konuttan çalışmaya geçti. Pandemi yarıyılında 4 bin şahıs ile yapılan araştırmaya göre, katılımcıların yüzde 51’i konuttan çalıştığı vakitte daha üretken olduğunu ifade ederken, yüzde 95 oranındaki büyük çoğunluk üretkenliğinin değişmediği veya çoğaldığını belirtti. Her ne kadar ananesel büro yaşantısına dönmek istemeyenler çoğunlukta da olsa, araştırmanın neticelerine göre katılımcıların yüzde 49’u iş dostlarını, yüzde 14’ü ise iş dostları ile mola zamanlarında geçirdiği müddeti özlediğini bildirdi.

HOLLANDA’DA YÜZDE 37

Elastik çalışmada en yaygın usullerden birini ise  “yarızamanlı çalışma” oluşturuyor. Yarızamanlı çalışma şekilleri dünya genelinde tüm istihdamın yüzde 15’ini oluşturuyor. Part-time çalışma oranı Türkiye’de ise yüzde 9.5 oranında kalıyor. Hollanda’nın bu mevzuda öne çıktığı görülüyor. Hollanda’da toplam istihdamın yüzde 37’sinin yarı zamanlı istihdam şekli olduğu görülürken, İsviçre ise yüzde 26,9’luk oranla ikinci sırada yer alıyor. Endonezya yüzde 25.9 ile sıralamada üçüncü olurken, bu ülkeyi yüzde 25.5 ile Avusturalya, yüzde 25.2 ile ise Japonya takip ediyor. Hollanda’nın bu istihdam modelinde öne çıkan bir özelliği de değişik AB ülkelerinin tersine yarı zamanlı çalışmanın naçarlık halinde değil, çalışanların isteği üzerine seçim edilmesi.

‘MİKRO İŞLER’

Dünyada yaygın olan bir değişik elastik çalışma modellerinden biri de mikro işler. Almanya’da bu model için 2 kriter temel alınıyor. Birincisi kazanılan fiyat üzerinden olup, 450 Euro üst hududunu aşmayan aylık hasılatları olan işler mikro işler kapsamına giriyor. İkincisi ise iş günü ölçek alınarak, bir iş seneyi içerisinde üst hudut 3 ay ya da 70 işgünü olmak üzere çalışılan işler yeniden mikro işler olarak belirleniyor. Minik hasılat sağlaması, iş piyasasına ilk defa giren biri için iyi bir fırsat olması ve iş saatlerinin genelde az ve elastik olması dikkate alındığında Almanya’da mikro işlerin yüzde 40’ı ile konut hanımları ve yüzde 20’si ile talebeler istihdam ediliyor.

Z KUŞAĞIYLA BERABER YAYILIYOR

İngilizce karşılığı ‘freelance’e tekabül eden, “hür çalışma” modeli, pandemi sürecinde dünya çapında iş duyurularını yüzde 41 oranını çoğaldırdı. iPhone piyasadaki yerini aldığında, vasati 12 yaşında olan Z kuşağı, ananesel iş şartlarını, 9-5 çalışmak/ büroda çalışmak gibi çok daha elastik kılabilecek teknolojik büyümelerin yaşandığı bir dünyada gelişti. Upwork şirketinin 2019 seneyi için hazırladığı çalışmaya göre de Amerika’daki Z kuşağının yüzde 53’ü freelance ile istihdam ediliyor. Dünyadaki iş gücünün yüzde 35’ini bu iş modeli oluşturuyor. Son birkaç senede, çevrimiçi elastik ekonomisi piyasadaki yerini iyice sağlamlaştırdı.

SEÇİM DEĞİL LÜZUMLULUK

TİSK Başkanı Özgür Burak Akkol, çalışma hayatının geleceği için diyaloğu merkeze aldıklarını belirtirken, şöyle konuştu:

“Çalışma hayatına emekçi, patron ve kamu olmak üzere tüm sac ayaklarında fayda yaratacağına gönülden inandığımız ‘Teminatlı Elastik Çalışma Modelleri’nin Yaygınlaşması’ gayeyi, ülkemizdeki çalışma hayatının ‘İşimizin Yarını’ odağında mutasyonu için bir seçim değil lüzumluluk haline geliyor. ‘Teminatlı Elastik Çalışma Modelleri’nin Yaygınlaşması’ amacının uzun vadede ülkemizin rekabet gücünün çoğalması, yeni istihdam yaradılışının desteklenerek, özellikle kırılgan grupların kuvvetlendirilmesi ve kayıt dışı istihdam ile sürdürülebilir bir gayret ortaya konması ismine ehemmiyetli faydalar yaratacağına inanıyoruz.